Pek çok anne baba çocuklarının ergenlik döneminde baş gösteren ‘huy’ değişikliklerini kabul edemiyor, kimi ‘eskiden böyle bir şey yoktu’ deyip şaşkınlık ve kızgınlıkla yaklaşabiliyor. Üstüne bir de, bu dönemde ortaya çıkabilen çeşitli sorunların eklenmesi, aileleri fazlasıyla telaşlandırıyor. Yapılan araştırmalara göre, gençlik veya ergenlik olarak adlandırılan bu dönem genellikle 11 yaşında başlayıp 20’li yaşların başına dek sürüyor ve çeşitli psikolojik sorunların ortaya çıkmasında yüksek risk oluşturuyor. Anne babaların bu dönemde çocuklarını iyi gözlemlemeleri ve onlarla sağlıklı iletişim kurmaları çok büyük önem taşıyor. İşte gençlerde ve çocuklarda en sık görülen 5 ruhsal sorun:
Depresyon
Ergenlikle birlikte depresyon belirtileri ve tanısı giderek artıyor. Bu dönemde depresyon; uyku ve iştah değişiklikleri, halsizlik/ yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, ağlamalar, sinirlilik/öfke patlamaları ve derslerdeki başarıda değişikliklerle kendini gösterebiliyor. Gençlik döneminde tedavi edilmeyen depresif belirtiler yetişkinliğe kadar devam edebiliyor, bu yüzden erken dönemde tedavi edilmesi önem taşıyor.
Zararlı alışkanlıklar
Gençlik döneminde yenilik arayışı, farklı yaşantıları deneme merakı ve arkadaş grubunun etkisi nedeniyle alkol/ madde kullanım bozukluklarının başlangıcı açısından risk artıyor. Bu durum gencin kendine zarar verme riskini de artırıyor. Gençlik döneminde arkadaş çevresinde ani değişiklikler, harcamalarda artış, ders başarısında düşme, okuldan kaçma ve yalan söyleme gibi davranışlar alkol/ madde kullanım bozukluklarının işaretleri olabildiğinden dolayı çocuklarınızı gözlemlemeniz ve herhangi bir sinyal aldığınızda zaman kaybetmeden destek almanız çok önemli.
Sosyal fobi
Sosyal fobi, toplum içerisinde veya performansının değerlendirilebileceği durumlarda kaygı duyma, rezil olacağı, küçük düşeceği düşünceleri ve terleme, kızarma, ses kısıklığı gibi belirtiler yaşama ile kendisini gösteriyor. Sosyal fobisi olan bazı ergenler kaygılarına rağmen toplum içerisinde yaşamlarına devam edebilirken bazılarında bu kaygı aileleri dışındaki tüm sosyal ilişkilere yayılabiliyor ve evden çıkmama ile sonuçlanabiliyor. Bu çocuklar internet veya çevrimiçi oyun bağımlılıkları da geliştirebiliyor. Sosyal fobi genellikle gençlik döneminde, ortalama 13- 14 yaşlarında başlarken, yaşam boyu devam edebiliyor.
Yeme bozuklukları
Ergenlik döneminde bedensel değişikliklere ilgi arttığı, kişi kendisini arkadaşları veya sosyal medyada sunulan ideallerle karşılaştırabildiği için yeme bozukluklarının gelişme riski artıyor. Tedavi edilmeyen yeme bozuklukları kalıcı hale gelebiliyor ve ciddi tıbbi sorunlara yol açabiliyor. Sık sık tartılmak, bol kıyafetler giymek, yoğun bir şekilde spor/ diyet yapmak gençlik çağındaki yeme bozukluklarının belirtileri arasında yer alırken, özellikle genç kızlarda bu sorun çok daha yoğun yaşanıyor ve sağlık açısından ciddi tehlikelere yol açabiliyor.
Kendine zarar verici davranışlar
Kendine zarar verici davranışlar özellikle ergenlik döneminde ortaya çıkabiliyor. Ergenlikte kendine zarar verici davranışlar depresyon ve kaygı gibi ruhsal sorunlarla ilişkili olabiliyor.
Anne babalar bu önerilere dikkat!
- Çocuklarınızı yargılamayın; eleştirilerinizi mutlaka davranışlara veya olaylara yönelik olarak yapın ve olumlu bir mesajla destekleyin.
- Çocuğunuzun ergenlik döneminde bulunması nedeniyle sizi eleştirebileceğinin ve arkadaşlarının anne babalarıyla karşılaştırabileceğinin farkında olun ve yorumlarını soğukkanlılıkla karşılayın.
- Çocuğunuzun özel hayatı olabileceğini, hayatındaki her gelişmeyi hemen size anlatmayabileceğini bilin ve ona özel bir alan bırakın.
- Ergenlik döneminde öfke patlamaları, duygularda ani değişiklikler belli sınırlar içerisinde olağandır. Zaman zaman sizi zorlasa bile, onunla iletişiminizde soğukkanlı ve sabırlı olmaya çalışın.
Uzman desteği almaktan çekinmeyin.