Insan, hayatı boyunca fizyolojik ve psikolojik olarak birbirinden farklı 4 dönem yaşar. Bunlar sırasıyla; Çocukluk Dönemi, Ergenlik Dönemi, Yetişkinlik Dönemi ve Yaşlılık Dönemi’dir. “Kuşak Çatışması“ dediğimiz şey aslında farklı dönemlerini yaşayan kişilerin arasındaki anlaşmazlık, uyuşmazlıktır. Genellikle Ergenler ile Yetişkinlerin birbirlerini anlamakta ve beraber yaşamakta zorlandığı görülür. Bu sorunu ortadan kaldırmak hiç de zor değildir. Bunun için öncelikle empati yapmak ve anlamaya çalışmak gerekir.
Ergenlik Nedir?
Ergenlik çocukluktan çıkıp yetişkinliğe hazırlık safhasıdır. Sorunlu geçirilen ergenlik dönemi kişiyi hayat boyu etkiler. Kişilik gelişimi, cinsellik, karakter oluşumu gibi temel konular ergenlikte çözümlenemez ise ilerleyen yaşlarda sorunlar yaşanması kaçınılmazdır.
Kısa ergenlik, istisnaları olmakla birlikte genel olarak 13-22 yaş arası dönemi ifade eder. Fakat daha erken başladığı veya geç bittiği de görülebilir, bunun sebebi iklim olabileceği gibi, hormonel farklılıklar da olabilir. Kendi içinde 3 bölümde değerlendirilebilir:
1) Erken Ergenlik Dönemi: 10-14 yaş arasıdır. Çocuğun yaşadığı biyolojik değişime uyum sağlama ve bas etme çabasıdır. Kendisine ve çevresine sıkça “Nasıl görünüyorum?“ diye sorduğu ve aynanın karşısında saatler geçirdiği, “yeni bedenini kabullenmeye“ çalıştığı yoğun duygusal bir dönemdir.
“Ben artık çocuk değilim“
Bu dönemde kullandığı cümlelerden bazıları şunlardır: “Ben artık çocuk değilim“, “Neden istediğim gibi davranamıyorum?“, “Bana karışmayın“, “Beni kimse anlamıyor“ “Bana ne yapmam gerektiği söylemeyin“
Eğer bu cümleler çocuğun hayatını olumsuz olarak etkilemiyorsa sorun yoktur, çünkü her şey olması gerektiği gibidir, yolundadır. Ne var ki anne babalar bu cümleleri sabırla ve anlayışla karşılamak yerine, tepkisel yaklaştıklarında çatışma kaçınılmaz olur.
2) Orta Ergenlik Dönemi: 15-17 yaş dönemidir.Kişiliğin oluşması ve bağımsızlık bu dönemin en belirgin özelliğidir. Çocuk için arkadaşları ve sosyal çevresi ailesinden daha önemli gelir. Ailesinin değil arkadaşlarının fikirlerine değer verir. O güne kadar hayran olduğu anne ve babasına karşı eleştirel yaklaşmaya başlar, onları beğenmez, kendi düşüncelerini ve doğrularını oluşturmaya çalışır. Evde ailesi ile vakit geçirmek yerine arkadaşları ile olmayı tercih eder, evdeyken de kendi odasında yalnız başına olmayı ister. Anne babaların bu durum karşısında endişelenmesi gerekmez fakat kötü arkadaşların çocuğu yanlış yönlendirebileceği ihtimaline karşı çocuğa rehberlik etmeye hazır olmalıdır. Çocuğun hayatına ve kararlarına sürekli müdahale ediyormuş gibi bir tavır takınmamalı ama çocuğun ne yapıp ettiğini, kimlerle nerelerde vakit geçirdiğini bilmelidir. Arkadaşlarını eve davet ederek onları bir arada ve yakından görmemeli, mümkünse arkadaşlarının ailesi ile tanışmalı, çocukları hakkında bilgi alışverişinde bulunmalıdırlar. Aksi halde çocuklar duyguları ile hareket ettikleri bu dönemde, doğruyu yanlıştan ayırmakta zorlanabilir ve kolaylıkla yanlışlara düşebilirler.
Aynı zamanda cinsel farkındalığın ortaya çıktığı, karşı cins ile yakınlaşmanın görüldüğü dönemdir. Kız çocukları anneleri ile, erkek çocuklar babaları ile cinsel konulardaki sorularını konuşabilmelidir. Maalesef kültürümüzün “ayıp“ olarak nitelemesi nedeniyle birçok çocuk, bu konuda sağlıksız kaynaklardan bilgi edinmeye çalışmaktadır. Tahmin edileceği üzere bu konuda yaşadığı sorunları ailesi ile paylaşamayan çocuklar, kendi yaşıtlarından veya internetten medet umacaklardır.
3) Geç Ergenlik Dönemi: 18-21 yaş dönemidir. Büyüme ve cinsel gelişmenin tamamlandığı, bu konuda yaşanan kaygıların sona erdiği dönemdir. Geleceğe yönelik planlar yapılmaya başlanır. Bu dönemin önemli konusu: “Ne olacağım? Hayatımı nasıl planlamalıyım?“ Aileye olan bağımlılık azalmış, arkadaşlar ve sosyal çevre ile daha fazla vakit geçirilmektedir.
Ergenlerde görülebilecek bazı davranışlar:
– Hayranlıklar ve tutkunluklar dönemidir, ünlü bir sanatçı, sporcu veya yakın çevresinden birine hayranlık duyup ona her yönden benzemek ister
– Kendi kimliğini buluncaya kadar rol modellerini değiştirir
– Arkadaşlar tarafından kabul edilme ya da reddedilmeye çok önem verilir
– Bir grubun üyesi olmaya, grubun faaliyetlerine katılmaya önem verir
– Kendine aykırı gelse bile arkadaşlarından farklı görünmeye ve davranmaya çekinir
– Kabul ettikleri görüşe fanatizm düzeyinde bağlanabilir
– Fikirleri çabuk değişebilir, çabuk öfkelenebilir, aşırı tepki verebilirler
Anne Babalara Tavsiyeler:
– Aileyi ilgilendiren konularda karar verme süreçlerine çocuğunuzu dahil edin
– Başarabileceği sorumluluklar verin, özgüveninin gelişmesine yardımcı olun
– Bazı konularda bilgi edinmesi ve öğrenmesi için araştırmaya yönlendirin. Örneğin bir seyahata çıkacaksanız gideceğiniz yerdeki gezilecek yerler listesi hazırlamasını ve sizinle paylaşmasını isteyin
– Asla ELEŞTİRMEYİN, kınamayın, alay etmeyin, küçük görmeyin, kıyaslamayın
Ergenlik döneminde karşılaştığınız sorunlar için psikolojik danışmanlık almaktan çekinmeyin. Çünkü sorun gibi görünen davranışların neden kaynaklandığını anladığınızda, çözüm bulmak daha kolay olacaktır. Nitekim doğru davranışlar sergilendiğinde sorunların ortadan kalktığını göreceksiniz. Anne babalar çocuklarından beklenti içindedirler ama ergenlikte ailenin yapacakları çocuğunkinden daha fazladır.